Trọng tài thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp do các bên thoả thuận và được tiến hành theo quy định của Luật Trọng tài thương mại 2010. Bất kỳ một phương thức giải quyết nào cũng có những nguyên tắc nhất định, trọng tài thương mại không phải là một ngoại lệ. Theo Điều 4 Luật trọng tài thương mại năm 2010 có quy định cụ thể:

“Điều 4. Nguyên tắc giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài

1. Trọng tài viên phải tôn trọng thoả thuận của các bên nếu thỏa thuận đó không vi phạm điều cấm và trái đạo đức xã hội.
2. Trọng tài viên phải độc lập, khách quan, vô tư và tuân theo quy định của pháp luật.
3. Các bên tranh chấp đều bình đẳng về quyền và nghĩa vụ. Hội đồng trọng tài có trách nhiệm tạo điều kiện để họ thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình.
4. Giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài được tiến hành không công khai, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.
5. Phán quyết trọng tài là chung thẩm.”

Nguyên tắc thứ nhất thể hiện sự tôn trọng của trọng tài viên đối với các bên tranh chấp về phạm vi thỏa thuận trọng tài và quyền, nghĩa vụ của các bên. Với việc đề cao thỏa thuận của các bên là mục tiêu hàng đầu trong giải quyết tranh chấp thương mại nhằm tìm ra phương hướng giải quyết tốt nhất mà vẫn đảm bảo lợi ích của các bên không bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, sự thỏa thuận của các bên phải không vị phạm điều cấm hay trái đạo đức xã hội thì mới được chấp nhận.

Thứ hai, trọng tài viên trong việc giải quyết tranh chấp thương mại đóng vai trò như thẩm phán để đưa ra quyết định khách quan, vô tư. Vì vậy, trọng tài viên phải có vai trò độc lập với các bên tranh chấp, không được là người có quyền, lợi ích liên quan đến bất kỳ bên tranh chấp nào. Điều này đảm bảo được sự công bằng khi giải quyết tranh chấp, để đưa ra một quyết định ổn thỏa nhất.

Thứ ba là về sự bình đẳng về quyền và nghĩa vụ của các bên tranh chấp. Các bên có quyền và nghĩa vụ như nhau, không hề có tính chất thiên vị bất kỳ bên nào giống như hình thức giải quyết tranh chấp tại Tòa án. Điều này cho thấy việc giải quyết tranh chấp thương mại bằng hình thức trọng tài thương mại cũng vẫn đảm bảo sự công bằng như tại Tòa án.

Thứ tư, việc giải quyết tranh chấp không công khai. Đây là điểm đặc biệt của hình thức giải quyết tranh chấp thương mại bằng hình thức trọng tài thương mại. Nếu giải quyết tại Tòa án thì phiên tòa giải quyết vụ việc này sẽ là công khai, bất kỳ ai cũng có thể tới tham dự được. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến uy tín thậm chí là đời sống riêng tư của các bên tranh chấp. Chưa kể đến việc những chứng cứ thu thập được để mang ra xét xử có thể là bí mật kinh doanh của các bên liên quan trực tiếp đến lợi ích của các bên. Vì vậy việc giải quyết tranh chấp thương mại không công khai là điều cần thiết cho lợi ích của các bên tham gia tranh chấp.

Cuối cùng là nguyên tắc đặc trưng nhất của phương thức giải quyết bằng trọng tài thương mại. Đó là phán quyết của trọng tài viên là chung thẩm. Nghĩa là phán quyết không thể bị kháng cáo để xét xử lại bởi bất kỳ một trọng tài hay một Tòa án nào khác. Điều có thể làm chỉ là thực hiện theo phán quyết đó hoặc không đồng ý thì một bên yêu cầu Tòa án hủy phán quyết đó mà thôi. Nguyên tắc này khiến cho việc giải quyết tranh chấp nhanh gọn hơn thay vì việc ra một quyết định rồi một bên không vừa ý thì lại kháng cáo để xử lại, điều này rất tốn thời gian và công sức. Đồng thời, nguyên tắc này cũng áp đặt lên các bên tranh chấp việc buộc phải chấp nhận phán quyết của Trọng tài viên.

Các nguyên tắc trên khiến cho việc giải quyết tranh chấp thương mại nhanh gọn, tiết kiệm thời gian công sức của các bên mà vẫn đảm bảo được lợi ích của các bên không kém gì giải quyết tranh chấp tại Tòa án.